سود پرک چیست ؟
سدیم هیدروکسید (به انگلیسی: Sodium hydroxide) یا کاستیک سودا (به انگلیسی: Caustic Soda) یا سود سوزآور یا سود پرک با فرمول شیمیایی NaOH و دمای ذوب ۱۳۹۰ درجه سانتی‌گراد و چگالی ۲٬۱۳ می‌باشد.
هیدروکسید سدیم یا سود پرک ماده ای سفید، جامد و کریستالی است که به شدت در آب حل می شود
این ماده، به سهولت می‌تواند رطوبت هوا را جذب نماید و به همین دلیل، باید هنگام حمل و نقل، تحت پوشش‌های حفاظتی لازم قرار گیرد.
این ترکیب، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن، هنگام استفاده باید مورد توجه قرار گیرد.
آبپوشهای آن شناخته شده‌اند و محلول قلیایی قوی در آب پدید می‌آورد، یعنی در آب بطور کامل به یون‌های تشکیل دهنده‌اش (+Na و -OH) تفکیک می‌شود.
خصوصیات سدیم هیدروکسید یا سود پرک
فرمول مولکولی: NaOH
جرم مولی: 39.9971 g mol-1
شکل ظاهری : White waxy opaque crystals
چگالی : 2.13 g cm−3
دمای ذوب : ۳۱۸ درجه سلسیوس (۶۰۴ درجه فارنهایت; ۵۹۱ کلوین)
دمای جوش : 1388 °C, 1661 K, 2530 °F
انحلال‌پذیری در آب : 1110 g dm-3 (at 20 °C)
انحلال‌پذیری در methanol : 238 g dm-3
انحلال‌پذیری در ethanol : <<139 g dm-3
فشار بخار :<2.4 kPa (at 20 °C)
اسیدی (pKa):13
ضریب شکست nD) : 1.412
روش های تهیه هیدروکسید سدیم یا سود پرک
الکترولیز محلول سدیم کلرید
بیشترین مقدار هیدروکسید سدیم تولیدی، از طریق فرایند الکترولیز محلولهای سدیم کلرید در یکی از انواع ظروف الکترولیتی بدست می‌آید. بعنوان نمونه، در فرایند پیل جیوه (کاستنر-کلنر Castner-Kellner)، از جریانی از جیوه بعنوان کاتد استفاده می‌شود و ملغمه سدیم حاصل با آب ترکیب می‌شود و تولید سدیم هیدروکسید می‌نماید و در فرایند دیگر به نام پیل دیافراگم، الکترولیت از آند به کاتد حرکت می‌کند و دیافراگم (از جنس پنبه کوهی یا سایر مواد غشایی)، فراورده‌های آند و کاتد را از هم جدا می‌سازد.
در هر دو فرایند، علاوه بر سدیم هیدروکسید، گاز کلر و نیز گاز هیدروژن تولید می‌شود.
- فرایند سودا-آهک
یک فرایند قدیمی‌تر برای تولید سود سوزآور، عبارت از فرایند سودا - آهک می‌باشد که در آن سودا اَش (کلسیم هیدروکسید)، در واکنش با سدیم کربنات به کاستیک سودا تبدیل می‌شود.
Ca(OH)۲ + Na۲CO۳ → CaCO۳ + ۲ NaOH
کاربردهای سدیم هیدروکسید یا سود پرک
سدیم هیدروکسید یا سود پرک ، بعنوان یک باز قوی، یکی از مواد شیمیایی صنعتی بسیار مهم بشمار می‌رود. برای نمونه، تولید سود در سال ۱۹۸۰ در آمریکا، ۱۲ میلیون تن بوده‌است.
در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد، از جمله در تولید مواد شیمیایی، ابریشم مصنوعی، خمیر کاغذ و کاغذ، در تولید رنگ، آلومینیوم، مواد پتروشیمی و پارچه، صابون و مواد شوینده بکار می‌رود.
همچنین در آزمایشگاه‌ها برای تعیین غلظت اسیدهای مجهول درتیتراسیون اسید- باز از محلول قلیایی سدیم هیدروکسید استاندارد استفاده می‌شود.
متأسفانه در صنایع غذایی از این ماده جهت تلخی زدایی از زیتون استفاده می‌شود که ممکن است اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف‌کنندگان بگذارد.
سود سوزآور در دو نوع مایع و جامد در کارخانجات تولید می‌شود لذا سود مایع با خلوص ۵۰ درصد و ۳۳ درصد وجود داردو کیفیت بالایی داشته و برای صادرات معمولاً از سود مایع استفاده می‌شود البته سود مایع بخاطر قیمت نازلتر بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.
مصارف صنعتی هیدروکسید سدیم یا سود پرک:
هیدروکسید سدیم دارای طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی است، از جمله:
ساخت مواد شیمیایی: به عنوان یک معرف یا کاتالیزور شیمیایی در تولید مواد شیمیایی مختلف از جمله شوینده ها، صابون ها، کاغذ، منسوجات، رنگ ها و داروها استفاده می شود.
تصفیه آب: از هیدروکسید سدیم برای تنظیم pH و خنثی سازی آب اسیدی در فرآیندهای تصفیه آب استفاده می شود.
تولید آلومینیوم: در استخراج آلومینا از سنگ معدن بوکسیت به عنوان بخشی از فرآیند تولید آلومینیوم نقش دارد.
تولید صابون و مواد شوینده: هیدروکسید سدیم با چربی ها و روغن ها در فرآیندی به نام صابون سازی واکنش داده و صابون تولید می کند. همچنین در تولید مواد شوینده استفاده می شود.
فرآوری مواد غذایی: هیدروکسید سدیم در برخی کاربردهای فرآوری مواد غذایی مانند تمیز کردن و پوست کندن میوه ها و سبزیجات یا در تهیه مواد غذایی استفاده می شود.
صنعت نفت: در پالایش نفت به ویژه در حذف ناخالصی ها و تولید انواع فرآورده های نفتی نقش دارد.
تنظیم pH: هیدروکسید سدیم معمولاً برای تنظیم pH محلول ها در فرآیندهای مختلف آزمایشگاهی و صنعتی استفاده می شود.
آزمایش‌های سدیم هیدروکسید
اگر سدیم هیدروکسید را کنار کلریدریک اسید قرار دهیم ماده‌ای به نام سدیم کلرید بوجود می‌آید. در طی این واکنش گاز هیدروژن نیز آزاد می‌شود.
علاوه بر این واکنش واکنشی نیز بین سدیم هیدروکسید و نیتریک اسید نیز وجود دارد که در طی این واکنش سدیم نیترات بوجود می‌آید. نحوه ساخت سدیم هیدروکسید نیز روش جالب و بسیار بسیار ساده‌ای است.
این واکنش این چنین است که سدیم را درون آب می‌ریزیم در صورتی که مقدار سدیم زیاد باشد خطر آتش‌سوزی و انفجار نیز وجود دارد.
واکنش با فلزات
سدیم هیدروکسید در واکنش با فلز آلومینیوم گاز هیدروژن تولید می‌کند.
2Al + 2 NaOH + 6 H2O → 2 NaAl(OH)4 + 3 H2
خطرات سدیم هیدروکسید
- در صورت بلعیده شدن، سدیم هیدروکسید می‌تواند بسیار خطرناک باشد و سبب تحریک سیستم تنفسی شود. شدت خطرات زمانی قابل درک است که موجب سوختگی و تحریک این اعضا در صورت تماس با آن شود.
- اگر NaOH از طریق دهان بلعیده شود موجب ایجاد سوختگی‌های متعددی در داخل دهان می‌شود. همچنین در صورت بلع کامل باعث همین تأثیرات در گلو و دیگر اعضاء نظیر معده می‌گردد.
- سدیم هیدروکسید می‌تواند با فلزات واکنش داده و تولید هیدروژن کند که سبب آتش گرفتن در صورت حضور اکسیژن می‌شود.
- با توجه به اثرات سمی آن، می‌تواند موجب خونریزی، استفراغ و اسهال شده و موجب افت فشار خون گردد.
- استنشاق هیدروکسید سدیم می‌تواند موجب تحریک دستگاه تنفسی شده و سبب مشکلاتی نظیر آماس ریوی شود.
- آبریزش بینی، تب، گلو درد و عطسه، برخی از مضرات تماس با این ماده شیمیایی هستند.
- زخم و اسکار بر روی پوست جزء خطرات رایج NaOH است. هیدروکسید سدیم بسیار خورنده است و می‌تواند سبب تخریب لایه‌های عمیق پوست شود.
- اگر چه ترکیبی آتش زا نیست ولی در صورت تماس با مواد قابل احتراق ممکن است آتش بگیرد. در هر صورت بهتر است از این مواد دور نگه داشته شود.
- نه تنها پوست بدن، بلکه سدیم هیدروکسید سبب ایجاد خوردگی کف پوش‌های چوبی و سطوح رنگ شده نیز می‌شود.
- چشم در صورت تماس با NaOH ممکن است آسیب ببیند، و باعث موارد مختلفی نظیر گلوکوم، آب مروارید و کوری دائمی شود.
- هر نوع قرار گیری در معرض هیدروکسید سدیم، حتی مقادیر کم آن، می‌تواند سبب مشکلات حاد تنفسی گردد.
- نشت گاز از سدیم هیدروکساید در محل‌های بسته، ممکن است موجب انسداد ریوی و بسته شدن راه‌های هوایی افراد شود.
منابع : سایت رشد , ویکی پدیا
جمع آوری و تنظیم : مینا تجهیز آریا
شرکت مینا تجهیز آریا ارائه دهنده محصولات شیمیایی از جمله فروش سود پرک ، فروش سود کاستیک پرک، سود سوزآور Caustic Soda ، فروشنده سود جامد پرک با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت و قابل ارائه به کل کشور می باشد.سفارش و درخواست شما در کمترین زمان ممکنه انجام می پذیرد .