سولفات آهن دو ظرفیتی (فرو سولفات) ترکیبی است با فرمول شیمیایی FeSO4.7H2O که بسته به pH می تواند به صورت کریستال های آبی یا سبز رنگ تولید گردد. در حالت عادی هفت مولکول آب در ترکیب سولفات آهن موجود می باشند و در صورت خشک شدن می تواند شش مولکول آب را از دست داده و تبدیل به پودر سفید رنگ تک آبه (منو هیدرات) شود.
سولفات آهن جزء مواد اولیه ی تولید کود شیمایی می باشد. مقدار مصرف سولفات آهن در غلات و درختان میوه بسته به نوع محصول و نوع خاک متفاوت می باشد. برای مثال برای درختان پسته که در مناطق شوره زار می باشند بیشترین مقدار را دارا می باشد.
نوع دیگر سولفات آهن سه ظرفیتی (فریک سولفات) با فرمول شیمیایی Fe2(SO4)3 و به رنگ زرد تا قهوه ای تولید می شود و معمولا مقدار کمتری ازآن در بازار یافت می شود وعمدتا جهت تسویه آب وفاضلاب وهمچنبن بعنوان رنگ دانه از آن استفاده میشود.
سولفات آهن از پر مصرف ترین مواد شیمیایی می باشد. کشور های آلمان و انگلیس در اروپا و هند و چین در آسیا از عمده ترین تولید کنندگان جهانی این ماده می باشند. البته روش تولید گشورهای پیشرفته با جهان سوم متفاوت بوده بطوری که آنها از پساب کارخانه جات بزرگ فولاد سازی تولید وتغلیظ میگردد مثلا در چین ازفراوری مواد معدنی مثل اکسید تیتان استفاده میشود. ایران نیز بدلیل نیاز فراوان به سولفات های آهن دارای واحد های تولیدی زیادی در استان های زنجان، اصفهان، قم، تهران و کرمان می باشد، علاوه بر مصارف داخلی، بخشی از محصول تولیدی در کارخانجات ایرانی به کشور های همسایه از جمله عراق، ترکیه، ارمنستان، پاکستان و تاجیکستان صادر می شود.
فرمول شیمیایی : FeSO 4 ·7H2O
جرم مولکولی : 278
دانسیته : 1.85g/cm3
حلاليت (Solubility in 20c) : 600g/l
اسيديته (pH(5%Solution : 3-4
کاربرد ها و موارد مصرف سولفات آهن
- در صنایع کشاورزی جهت تامین آهن خاک های با فقر آهن از کود سولفات آهن استفاده می شود.
- درصنایع تولید کود های کشاورزی به عنوان مواد اولیه جهت سایر کود های کشاورزی، کود کامل، ماکرو و میکرو
- در صنایع تولید رنگ بعنوان رنگدانه های آهن
- در صنایع استخراج روی جهت رسوب دهی با هالوژن هایی نظیر کلر و فلوئور
- در صنایع خوراک دام وطیور بعنوان ویتامین آهن
- در صنایع شیمیایی بعنوان کاتالیزور
- درصنایع دباغی و چرم سازی
- درصنایع نساجی
- در صنایع تصفیه ی آب
- ریختگری چدن و …
سولفات آهن جهت کشاورزی :
آهن یکی از عناصر ضروری برای رشد همه گیاهان میباشد که باعث تشکیل کلروفیل و بالا بردن سبزینگی گیاه و افزایش رشد و گلدهی و باردهی محصول می شود و درصورت کمبود آن کلروفیل به مقدار کافی در سلولهای برگ ایجاد نمیشود و برگها رنگ پریده به نظر میآیند. البته بجز رگبرگها، کل سطح برگ زرد رنگ میشود وابتدا این علائم در برگهای جوان وقسمت بالای ساقه مشاهده میشود و به تدریج کل گیاه را در بر میگیرد.
مهمترین دلیل کمبود آهن زیادی بی کربنات در خاک میباشد. اغلب خاکهای ایران، مقدار قابل توجهی آهک دارند که ریشه گیاه با ایجاد شرایط ویژه ای در اطراف خود از قلیائیت خاک می کاهد و آهن مورد نیاز خود را تامین میکند. آبیاری سنگین و هر عاملی که تهویه خاک را کاهش بدهد موجب افزایش غلظت دی اکسید کربن در خاک میشود و در نتیجه از جذب آهن کاسته خواهد شد. واما اینکه چطور وچگونه ان را به گیاهان بدهیم.
موارد و میزان مصرف کودهای آهن
الف- مصرف خاکی: در مصرف خاکی می توان مقدار 500 تا 1000 گرم سولفات آهن را مخلوط با مواد آلی و در چالکود برای هر درخت بارور در نظر گرفت. برای باغهای پر تراکم و درختان کمتر از 10 سال، نصف مقادیر فوق مناسب می باشد.
ب- مصرف محلول پاشی: برای رفع کلروز ناشی از آهک فعال در خاک، محلول پاشی سولفات آهن به تعداد دو یا چند بار در طول فصل رشد توصیه می گردد. در درختان میوه اولین محلول پاشی چهار هفته پس از گلدهی و دومین محلول پاشی سه هفته پس از اولین محلول پاشی صورت می گیرد. محلول پاشی سولفات آهن با مقدار پنج در هزار برای رفع کمبود مؤثر است.
انسان وسولفات آهن :
تخم مرغ وشيرمانع جذب آهن مي شوند نوشيدني هاي كافئين دار مانند چاي وقهوه اگر همراه غذا با يك ساعت بعد از آن مصرف شوند از جذب آهن غذا جلوگيري مي كند . بنابراين تا 2 ساعت بعد ازخوردن قرص آهن نبايد از نوشيدني هاي كافئين دار استفاده كرد. تجويز مكمل هاي كلسيم وآهن با غذا مي تواند جذب آنها را تا يك سوم كاهش دهد.
بطور كلي نمكهاي آهن بخوبي از راه خوراكي جذب نمي شوند تنها حدود 15%-5 آهن غذاهاي هضم شده جذب مي گردد در فقر آهن توسط بدن افزايش مي يابد تا جبران كمبود آهن بدن را بنمايد تجويز همزمان با غذا جذب آهن را كاهش مي دهد فرآورده هاي خوراكي آهن هنگامي كه با شكم خالي خورده شوند(براي مثال بين وعده ي غذا)بهتر جذب مي شوند با اين حال براي به حداقل رساندن ناراحتي گوارشي ممكن است تجويز دارو يا بلافاصله پس از غذا ضرورت يابد.
بنابر این کارگران کارگاههای سولفات آهن مرتبا باید به همراه کارکردن شیر وچایی میل کرده وهر سه ماه یک بار ازمایش میزان آهن موجود در بدن را انجام دهند که دچار بیماریهای خواص ناشی از زیادی آهن در بدن نشوند از جمله عوارض ناشی از آهن میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
تهوع، استفراغ، اسهال، حساسیت نسبت به دارو، سوزش و درد معده، تغییر رنگ دندان (در مصرف خوراکی) و آبسه محل تزریق
روش تولید سولفات آهن
از ترکیب ضایعات آهن واسید سولفوریک رقیق شده وبعد از 10 ساعت واکنش نهایتا مایع سیاه رنگی که ترکیب روغن وکربن موجود در آهن میباشد بوجود میآید که پس از فیلتر کردن وخنک سازی مایع موجود. کریستالهای آهن تولید خواهد شد.
این کریستال دارای 7 مولکول آب خواهند بود که پس از سانتریفوژ کردن قابل بسته بندی برای صنایعی همچون کشاورزی ،صنایع روی ونیز تسویه آب وفاضلاب میباشد. درمرحله بعدی وپس از خشک کردن آن که میتوان در افتاب ویا با استفاده از خشک کن های روتاری درایر میباشد 3 مولکول آب خود را از دست داده و تبدیل به پودر سفید رنگ خواهد شد که عمده مصرف آن برای صنایع مکملهای دام و طیور و نیز کشاورزی میباشد.
نوع سوم آن که توسط دستگاههای اسپری درایر تولید میگردد قبل از اینکه کریستال تشکیل گردد مایه را حرارت میدهند تا اب موجود را از آن بگیرند وتبدیل به مونو هیدرات یعنی تک آبه میشود که عمده مصرف آن جهت صادرات به کشورهای اروپایی وهمچنین دام وطیور میباشد
نگهداری:
از انجا که کریستالها ذاتا جاذب والرطوبت هستند در صورتی که رطوبت آنها از محیط بیشتر باشد آنرا پس داده ودر غیر اینصورت آن را جذب مینمایند برای همین نگهداری آنها بسیار سخت ومشکل میباشد وحتما باید در محیط کاملابسته، خشک، دردماي بين 15+تا25+ درجه از آنها نگهداری نمود.
بسته بندی :
سولفات آهن قابل سفارش در کیسه های پلی پروپلین لامینیت شده بوسیله پلی اتیلن در وزن 25 کیلوگرم می باشد.
آهن 2 سولفات مرک کد 103967
نام ماده: Iron(II) sulfate hydrate
کد محصول مرک: 103967
درصد درصد خلوص: Ph.Eur.,BP,USP
اسم دوم: Ferrosulfate hydrate
فرمول: FeO4S * x H2O
C A S NUMBER : 13463-43-9
مولار: 151.91 g/mol (anhydrous substance)
قابلیت محلول شدن: 256 g/l (20 °C)
درجه ذوب: 300 °C Elimination of water of crystallisation
انبوهی: 2.97 g/cm3
میزان اسیدی: 2.5 - 3.8 (50 g/l, H2O, 20 °C)
فروش در پکیج های 1 کیلویی و 5 کیلویی و 25 کیلویی